Czarny Łabędź-Darren Aronofsky

Film

 czas: 1 godz.48 min.

tytuł oryginału: Black swan

reżyseria: Darren Aronofsky

scenariusz: Mark Heyman/ John J.McLaughlin

gatunek: dramat psychologiczny

produkcja: USA

światowa premiera: 1 września 2010

polska premiera: 21 stycznia 2011

Gdy  usłyszałam,  że kolejna audycja będzie dotyczyła pasji , od razu pomyślałam o bardzo głośnym filmie z 2010 roku, dość kontrowersyjnym, brutalnym, na swój sposób przerażającym, i nominowanym Oscara w 4 kategoriach, w tym kategorii głównej (ostatecznie przegrał z ,,Jak zostać królem”).

Mówię tu o amerykańskim dramacie psychologicznym- który myślę, że wielu z was już widziało, ale jeśli znajdzie się ktoś, kto jeszcze nie miał okazji, to zdecydowanie polecam-  ,,Czarnym łabędziu”- filmie reżysera ,,Requiem dla snu” z nagrodzoną Oscarem i Złotym Globem rolą  Natalie Portman.  

Chociaż akurat w kwestii przyznawania tych prestiżowych nagród nie obyło się bez kontrowersji-  Portman otrzymała nagrodę akademii jeszcze przed ujawnieniem opinii publicznej faktu, że w scenach tańca aktorkę zastępowała  dublerka, profesjonalna baletnica od lat ćwicząca swój warsztat, przez co wiele osób stwierdziło, że aktorka na statuetkę nie zasługuje.  Nie mniej jednak uważam, że samą rolą, wcieleniem się w człowieka opętanego przez zarówno swoje jak i cudze ambicje, Portman prześcignęła wszystkie rywalki w wyścigu po statuetki.

Muszę też  przyznać, że bałam się tego filmu. Ale nie był to lęk, jaki odczuwa się przed na przykład horrorami, raczej obawiałam się, że przygniecie mnie formą, tematem.

Mam takie wspomnienie z dzieciństwa: uczęszczałam do szkoły baletu!  Co prawda krótko, bo może nawet nie był to rok, ale zapamiętałam, jak ogromny nacisk wywiera się na małych dziewczynkach, może siedmio, ośmioletnich,  jak  stale wyczuwalna jest  presja i nad wszystkim nieustannie czuwa nauczycielka-perfekcjonistka . Oczywiście, zdaję sobie sprawę, że żeby coś osiągnąć, trzeba na to ciężko pracować, ale raczej szkoły tej nie wspominam miło.

 I myślę, że te wspomnienia, miały wpływ na mój lęk przed filmem. I chyba słusznie. Bo to, co przerażające w tym filmie, to po prostu jego prawdziwość. Fakt, że nie jest to zwykła fikcja, wizja reżyserska, ale odzwierciedlenie najprawdziwszego świata baletnic- i chociaż zdaję sobie sprawę, ze ja nawet nie byłam w przedsionku tego świata- ich marzeń i wyrzeczeń.

Zresztą- niektóre sceny w filmie inspirowane były życiem Diany Wiszniowej- rosyjskiej primabaleriny.,  uznanej w 2002 roku za najlepszą tancerkę Europy. Sama Wiszniowa dostała propozycję zagrania głównej roli w filmie, ale zrezygnowała ze względu na inne zobowiązania.

  

Film opowiada historię Niny- grzecznej, podporządkowanej mamie baletnicy ubiegającej się o główną rolę w ,,Jeziorze łabędzim”. Całe jej życie-wypełnia balet. O nim śni, o nim non stop rozmawia, wciąż ćwiczy O rolę stara się o nie tylko ze względu na swoje marzenia, ale też by udowodnić czy zrekompensować utraconą karierę taneczną swojej matki. I myślę, że jednym z motywów zasługującym na szczególną uwagę w filmie, jest właśnie motyw matki. . Ograniczającej swoje dziecko,  nie zauważając, że jest ono już  dorosłą, dojrzałą kobietą.  Niespełniona tancerka, wywiera na córce ogromny nacisk, dając jej do zrozumienia, że to przez ciążę, przez konieczność poświęcenia się wychowaniu, nie została znaną na całym świecie primabaleriną i że to Nina musi się za to odwdzięczyć, zdobywając główną rolę.

Dotychczasowa gwiazda spektaklu, Beth (Winona Ryder) odchodzi na zawodową emeryturę, w związku z czym: rozpoczyna się wyścig. Każda z baletnic byłaby skłonna zrobić dla tej roli wszystko, zapłacić każdą cenę. Jednak od samego  początku to skromna, niepozorna, cicha Nina, będąca zawsze w tle wszystkich wydarzeń, wydaje się główną faworytką do głównej roli. Wizja reżyserska wymaga od niej jednak wcielenia się zarówno w białego, niewinnego łabędzia, jak i niesionego emocjami i namiętnościami- czarnego. I o ile z białym łabędziem nie ma większych problemów, tak trudno-do tej pory perfekcyjnej i opanowanej baletnicy- stworzyć kreację w całości będącej zaprzeczeniem jej osoby. W zmierzeniu się z rolą i odkryciu nieznanych dotąd cech Niny ,,pomagają" trener Thomas (Vincent Mistrzunio Cassel) oraz inna baletnica, Lily (Mila Kunis).

                    <musiałam. no musiałam>

Na uwagę zasługuje tez napięcie, jakie budowane jest sposobem montażu-  pojedyncze, krótkie ujęcia, zbliżenia, połączone z lekkimi, pięknymi scenami tańca na bardzo wysokim poziome, budują tajemniczą, zagadkową i nieco mroczną atmosferę- powodując, że widz może poczuć się wciągnięty w obłęd głównej bohaterki. I właśnie ten obłęd, w jakiś sposób już na wiele sposobów ograny i ,,ugryziony” z każdej strony”, świetnie przedstawił reżyser.

Aronofsky w genialny sposób pokazuje  jaką cenę płaci artysta za dążenie do doskonałości, za chęć stworzenia arcydzieła.  Opowieść o walce z samym sobą, ze swoimi słabościami, ze swoją psychiką.  Z jednej strony: o tym, jak wiele możemy osiągnąć swoją ciężką pracą. Z drugiej: ze ta ciężka praca to czasami niestety nie wszystko, a dążenie do doskonałości może nieść za sobą tragiczne skutki.

Serdecznie polecam tę w jakiś sposób zagadkową, piękną i intrygującą pozycję każdemu, kto nie miał jeszcze okazji jej obejrzenia.